whitesandstreatment یک مرکز درمانی مرتبط به اعتیاد الکل و مواد مخدر است. این مرکز چند سال پیش به موضوع خیلی مهمی اشاره و ادعا کرد ((استرس مهم‌ترین دلیلی است که باعث می‌شود دانش‌آموزان به سمت مواد مخدر میل پیدا کنند!)) البته صرفاً بحث مواد مخدر نیست، در واقع استرس در دانش‌آموزان همان چیزی است که باعث کاهش خلق و خو، کاهش عملکرد کاهش تمرکز و توجه و حتی بیخوابی آنها می‌شود.
با توجه به این به عنوان یک والد مسئولیت‌پذیر یا معلم، مهم است که بدانید چرا دانش‌آموزان استرس می‌گیرند تا بتوانید در کاهش استرس به آنها کمک کنید. پس در این مقاله با توجه به گفته منابع معتبر مهم ترین دلایل استرس دانش آموزان را به شما توضیح می‌دهم.
دلایل استرس دانش آموزان
در ادامه یکی‌یکی رایج‌ترین دلایلی که باعث ایجاد نگرانی و استرس در دانش آموزان می‌شود را توضیح می‌دهم. دقت کنید، بعد از خواندن هر دلیل باید به عنوان معلم یا والد، نقش خودتان در حل مشکل را پیدا کنید. (البته به شرطی که همراه با کنترل‌گری و بحث و دعوا نباشد.)
- بیشتر بخوانید: برای استرس چه بخوریم؟
1_ امتحانات
بسیاری از دانش‌آموزان نگران امتحاناتی هستند که قرار است در آینده داشته باشند. نگرانی آنها ممکن است به خاطر گرفتن نمره خوب یا به خاطر صرف زمان برای مطالعه و درس خواندن باشد. همینطور هر دوی اینها. با توجه به اهمیت این موضوع قبلاً یک مقاله در مورد “درمان استرس امتحان” به طور اختصاصی نوشته‌ام که پیشنهاد می‌کنم آن را مطالعه کنید.
2_ تکلیف زیاد
تکلیف زیاد یکی دیگر از دلایل استرس دانش آموزان است. در واقع بعضی مواقع دانش آموزان به دلیل داشتن تکالیف زیاد غرق استرس می‌شوند و این استرس زیاد باعث می‌شود آنها نتوانند در زمان‌بندی درست، تکالیف‌شان را انجام بدهند. به این ترتیب عملا دچار یک چرخه باطل شده از طرفی به خاطر تکالیف زیاد استرس می‌گیرند و از طرف دیگر به خاطر استرس زیاد نمی‌توانند به کار‌های‌شان برسند.
3_ حجم کار زیاد
مخصوصاً برای دانش‌آموزان دبیرستانی وقتی که حجم کار‌ها، چه کار‌های عملی و چه مطالعه و… زیاد می‌شود، استرس خودش را نشان داده و دانش‌آموز را اذیت می‌کند.
4_ عدم برنامه‌ریزی درست
احتمالاً خودتان این مورد را تجربه کرده‌اید که وقتی دانش‌آموز توانایی و مهارت لازم برای برنامه‌ریزی را نداشته باشد، با مشکلاتی در انجام کار‌هایش روبرو شده و در نتیجه استرس زیادی را تجربه می‌کند.
5_ زمان کم
به مرور که دانش آموز از دبستان به دبیرستان می‌رود سطح دشواری تکالیف و همینطور اندازه آنها بیشتر می‌شود. در این شرایط اگر نتواند زمانش را مدیریت کند، به دلیل داشتن زمان اندک ترجیح می‌دهد از زمان استراحتش کم کند. نکته اینجاست که استراحت و خواب اندک خودشان از دلایل افزایش استرس نوجوانان و بزرگسالان هستند!
6_ خواب ناکافی
بعضی از دانش آموزان به دلیل عدم مدیریت زمان با مشکل خواب روبرو می‌شوند اما بعضی دیگر به خاطر داشتن رفتار‌هایی مثل اعتیاد به تلفن همراه، مصرف غذا‌ها و نوشیدنی‌های کافئین‌دار و تغذیه نامناسب، بیخوابی را تجربه می‌کنند. نکته اینجاست که در حال بیخوابی به شدت روی خلق و خوی و ذهن انسان تأثیر دارد. (اگر دانش آموز‌تان با مشکل بیخوابی رو شد حتماً مقاله درمان بی خوابی را بخوانید.)
7_ مشارکت در کلاس
بسیاری از دانش آموزان به دلیل اعتماد به نفس پایین و عدم وجود مهارت‌های ارتباطی، از مشارکت در کلاس و سخنرانی برای همکلاسی‌ها ترس دارند و این یکی از عوامل استرس آنهاست.
8_ عدم حمایت شدن
متأسفانه بسیاری از والدین تصور می‌کنند تنها وظیفه آنها در قبال فرزند و دانش آموزشان این است که دائماً به آنها وظایف و تکالیف‌شان را یادآوری کنند. در این شرایط ممکن است دانش آموز احساس کند که به درستی درک نمی‌شود و والدین حمایت‌گری ندارد. این موضوع خودش باعث افزایش استرس می‌شود.
9_ یک اتفاق بزرگ
یک تغییر ناگهانی می‌تواند دیگر دلیل استرس دانش آموزان باشد. در واقع بعضی از دانش آموزان بعد از تغییر مدرسه، بعد از مهاجرت، بعد از وارد شدن به دبیرستان و… با استرس روبرو می‌شوند.
10_ سخت شدن ناگهانی درس‌ها
مخصوصاً دانش‌آموزانی که از یک مقطع به مقطع دیگری می‌روند و ناگهان متوجه می‌شوند که دروس به شدت سخت شده، با استرس روبرو می‌شوند. در این شرایط حضور والدین حمایت‌گر بشدت اهمیت زیادی دارد.
11_ تغییر ناگهانی در برنامه زمانی
موضوعات زیادی وجود دارد که ممکن است برنامه‌ریزی‌های فرزند شما را بر هم بریزد. از ابتلا به اختلال خواب گرفته تا بیمار شدن یا اصلا یک مسافرت کوچک. برای بعضی از دانش‌آموزان برهم خوردن برنامه‌ها مشکل بزرگ و استرس‌زایی است.
12_ دوست‌یابی
در هر حال باید بپذیریم که فرزندان ما در دبیرستان و دانشگاه علاقه شدیدی به دوست‌یابی پیدا می‌کنند. حالا در این میان عدم وجود مهارت کافی در برقراری ارتباط یا شکست در پیدا کردن دوست مناسب ممکن است باعث نگرانی و استرسش شود.
13_ مقایسه
بعضی دانش آموزان خودشان دست به مقایسه خود با دیگران می‌زنند؛ اما بعضی دیگر متأسفانه از طرف والدین این مشکل روبرو هستند و دائم پدر و مادرشان آنها را با هم سن‌و‌سالان‌شان مقایسه می‌کند. به این ترتیب به شدت دچار نگرانی و استرس می‌شوند.
14_ مشکلات مالی
اصلاً دور از انتظار نیست که مشکلات مالی خود فرد یا مشکلات مالی خانواده باعث استرس او شود. شاید یکی از بهترین راهکار‌ها این باشد که در سنین اندک دانش آموز را خیلی در مسائل مالی خانه دخالت ندهیم یا حداقل به‌شکلی رفتار کنیم که نسبت به مشکلات مالی نگران نشود.
15_ تفریح اندک
در هر حال باید در نظر بگیرید که هر انسانی نیاز به تفریح کردن دارد. همانطور که با استناد به مقالات علمی در مقاله استرس دانش آموزان هم گفتم، بی‌توجهی به خود، می‌تواند باعث افزایش استرس چه در فرد بزرگسال و چه نوجوان شود.
16_ ترس از شکست
مخصوصاً در نوجوانانی که خانواده‌شان با اصول رفتار آشنایی ندارند، این ترس دیده می‌شود. در واقع کودکانی که دائم در خانه به دلیل شکست‌های‌شان سرزنش شده‌اند، حالا به شدت از شکست خوردن و ناموفق‌بودن ترس و استرس دارند.
17_ رقابت ناسالم
بعضی مواقع رقابت ناسالم میان فرد و هم‌سنی‌های خود در مدرسه و بعضی مواقع بین او و افراد خانواده مثل خواهر، برادر یا پسر عمو و دختر عمو شکل می‌گیرد. این رقابت به دلیل ناسالم بودنش تاثیر زیادی روی اعصاب فرد دارد.
18_ قلدری و آزار و اذیت
معمولا وقتی این سوال پرسیده می‌شود که علت استرس دانش آموزان چیست ! کمتر کسی به قلدری و آزار و اذیت اشاره می‌کند. استرس همیشه ناشی از درس و نمره نیست، گاهی دانش آموز به دلیل اینکه بعضی از هم کلاسی‌ها یا هم مدرسه‌ای‌هایش او را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند، دچار استرس می‌شود. به عنوان پدر و مادر باید هوشیار باشید و با ایجاد رابطه‌ای صمیمانه با فرزندانتان فضایی ایجاد کنید که او به راحتی بتواند مشکلاتش را با شما در میان بگذارد.
درمان استرس دانش آموزان
خب، قبلا یک مقاله اختصاصی در مورد درمان استرس دانش آموزان نوشته‌ام که پیشنهاد می‌کنم حتما آن را بخوانید. اما اگر بخواهم به طور خلاصه به راهکار‌ها اشاره کنم، باید اینطور بگویم:
- مطمئن شوید دانش‌آموز به اندازه کافی می‌خوابد. برای اطلاعات بیشتر جدول خواب کافی را مشاهده کنید.
- داشتن تمرین‌های هوازی مثل ایروبیک یا پیاده‌روی و همینطور تمرین‌هایی مثل یوگا و پیلاتس به کاهش استرس و همینطور افزایش حافظه دانش آموزان کمک زیادی می‌کند.
- اگر دانش‌آموز موافق است به او بگویید روزانه 10 دقیقه مدیتیشن ذهن آگاهی داشته باشد. انجام مداوم مدیتیشن به شدت به کاهش استرس کمک می‌کند برای اطلاعات بیشتر مقاله مدیتیشن چیست را بخوانید.
- روی تغذیه دانش آموز نظارت داشته باشید و در سبد غذایی‌اش حبوبات، آجیل‌ها و سبزیجات را قرار بدهید. (مقاله برای استرس کنکور چه بخوریم را بخوانید.)
- اگر برای‌تان مقدور است و می‌توانید بدون دعوا و بحث کاری کنید که دانش‌آموز کمتر به سراغ تکنولوژی (موبایل و رایانه) برود، به او توضیح بدهید که چقدر اینها باعث افزایش استرسش می‌شود. در مقاله درمان استرس دانش‌آموزان به تحقیقات پشت این گفته اشاره کردم.
- سعی کنید او را به انجام رفتار‌های سالمی مثل ورزش کردن، پیاده‌روی، کتاب خواندن و به طور کلی خود مراقبتی تشویق کنید.
- به او توضیح دهید که مصرف کافئین زیاد و همینطور استعمال دخانیات و مواد مخدر به شدت به افزایش استرسش کمک می‌کند
مهارت را دست کم نگیرید!
همانطور که بالاتر هم متوجه شدید، بسیاری از مشکلات دانش‌آموزان در اثر عدم وجود مهارت ایجاد می‌شود. مهارت مدیریت زمان، ارتباطات، فن بیان، نبود اعتماد به نفس کافی و… . بنابراین می‌توانید به مرور با ثبت نام او در کلاس‌های مرتبط، به افزایش مهارت‌ها و در نتیجه کاهش استرسش کمک کنید.
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله با دلایل استرس دانش آموزان آشنا شده و مهم‌ترین راهکار‌های کاهش استرس دانش‌آموزان را بررسی کردیم. در آخر اگر سؤال نظری دارید در بخش نظرات منتظر شما هستم.
