زمانی که داشتم در مورد یوگا یا همان ورزش یوگا تحقیق می‌کردم، واقعا از خواندن این‌همه مزیتی که این ورزش برای بدن دارد شگفت‌زده شده بودم. در واقع دلیل اصلی شگفت‌زدگی من این بود که انجام آن به هزاران سال قبل برمی‌گردد و با خودم فکر می‌کردم که چطور انسان‌ها از آن‌سال‌ها توانسته‌اند چنین ورزشی را به‌یادگار بگذارند؟ با توجه به اهمیت یوگا، بیایید ابتدا در این مقاله ببینیم که یوگا چیست؟ سپس ببینیم مقالات علمی معتبر خارجی در مورد مزایایش چه می‌گویند؟
ورزش یوگا چیست؟
یوگا یک ورزش است، راستش را بخواهید اگر از دور، دانشجویان کلاس‌های یوگا را در حال انجام حرکت‌های‌شان ببینید، تصور می‌کنید که آنها همان نرمش‌های صبحگاهی را انجام می‌دهند که هر روز صبح سر صبحگاه مدرسه انجام می‌دادیم؛ البته کمی سخت‌ترش را.
اما خب اگر در یک کلاس ورزش یوگا شرکت کنید، متوجه می‌شوید که یوگا صرفا یک ورزش با حرکات کششی نیست. در واقع یوگا ورزشی است که در آن افراد در حین انجام حرکات نرمشی خاص، تمرکز هم کرده و عملا به آرامش می‌رسند.
به زبان دیگر، این ورزش باستانی سعی در افزایش قدرت جسمی و روحی انسان، افزایش سلامتی بدن، بهبود تنفس و بهبود قدرت روح از طریق حرکات کششی آرامش‌بخش دارد.
مثلا در یک تمرین، استاد به دانشجویان میگوید در حین اینکه دستان‌شان را به نوک انگشتان پا می‌رسانند، نفس‌های‌شان را هم بشمارند.
- مقالات مرتبط: مراقبه صبح
- مقالات مرتبط: تمرینات مدیتیشن
- مقالات مرتبط: تفاوت یوگا و مدیتیشن
تاریخچه یوگا یا ورزش یوگا (داستان شکل‌گیری و رشد)
YUJ! در واقع این کلمه سانسکریت، ریشه کلمه یوگا است و معنایش هم برابر با کلمه اتحاد است! چرا اتحاد؟ چون می‌گویند یوگا یک اتحاد عظیم بین تن و ذهن انسان به وجود می‌آورد.
در مورد تاریخچه پیدایش یوگا مثل تاریخچه مدیتیشن صحبت‌های زیادی وجود دارد. اما یکی از قوی‌ترین آنها، به شخصی به عنوان پاتانجلی یا Patanjali اشاره می‌کند که این ورزش را به وجود آورده. در واقع پاتانجلی بین 150 تا 200 سال قبل از تولد مسیح زندگی می‌کرده. گفته می‌شود که این شخص یک‌سری حرکات به اسم یوگا را از هندی‌های باستان یاد گرفته، به آنها نظم و ترتیب داده و در قالب یوگای 8 مرحله‌ای ترویجش کرده.
این ورزش تا حوالی قرن 19 میلادی عملا ورزشی بود که فقط هندیان انجامش می‌دادند، اما در سال ۱۸93 “سوامی ویوکاناندا” (Swami Vivekananda) استاد هندی، در کنفرانس ادیان که در شیکاگو برگزار شده بود در مورد اثرات مثبت آن بر انسان صحبت کرد. این صحبت‌ها عملا شروعی بود برای جهانی شدن یوگا.
بعد از این و در حدود 30 سال بعد، استاد هندی دیگری با اسم یوگاناندا (Yogananda) به آمریکا مهاجرت کرده و در حدود 32 سال زندگی‌اش در آنجا از طریق مرکزی که راه‌اندازی کرده بود، یوگا و دیگر دروس مرتبط را به آمریکایی‌ها و جهانیان آموزش داد. می‌توان گفت یوگایی که امروز در ایران و دیگر کشورها شناخته شده و از آن استفاده می‌شود، با تلاش این 2 استاد و مخصوصا Yogananda به جهانیان شناخته شده.
یوگا به عنوان یک ورزش!
شاید جالب باشد بدانید که طی چند صد سال گذشته، یوگا بیشتر به عنوان یک تمرین عرفانی و معنوی شناخته شده بود. اما از حوالی سال 1930 تا 1950 که به مرور یوگا در غرب در حال گسترش بود، این تمرین به عنوان یک ورزش شناخته شد. جالب‌تر اینجا که بسیاری از حالات یوگا در همین زمان و حتی با الگوبرداری از ژیمیناستیک غربی، به این ورزش اضافه شده است!
شاخه‌ها و انواع یوگا
به طور کلی 6 شاخه اصلی یوگا وجود دارد:
- هاتا یوگا: این شاخه فیزیکی و ذهنی بوده و هدفش تقویت بدن و ذهن است.
- راجا یوگا: این شاخه شامل مدیتیشن و پیروی دقیق از یک‌سری مراحل انضباطی است که به عنوان هشت اندام یوگا شناخته می‌شود.
- کارما یوگا: این نوعی از یوگا است که بیشتر بر مسائل روحانی تمرکز دارد.
- باکتی یوگا: روشی مرتبط با عشق، سرسپردگی و دلبستگی به معبود.
- جنانا یوگا: این روش و نوع یوگا، در مورد خِرد، راه دانش و پرورش عقل از طریق مطالعه است.
- تانترا یوگا: این روش بیشتر روی موضوعات مرتبط به انرژی تمرکز دارد.
آیا یوگا علمی است؟
ببینید، علم هیچ موقع نمی‌تواند تایید کند که مثلا افراد از طریق ورزش یوگا چیزی به اسم چشم سوم را در بدن‌شان باز کرده و ثروت به سمت‌شان سرازیر می‌شود! همانطور که نمی‌تواند مثلا تایید کند که مدیتیشن باعث می‌شود انسان به فلان خواسته معنوی و مالی‌اش برسد یا مثلا قانون جذب و فکر کردن به خواسته‌ها، همه چیز را تغییر می‌دهد.
اما اگر روی صحبت در مورد اثربخشی خود تمرینات یوگا روی بدن و ذهن باشد، بله! در واقع سال‌هاست که متخصصان و پژوهشگران روی تمرین‌های سنتی مثل مدیتیشن و یوگا تحقیق کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که فارغ از گفته‌های خرافی و معنوی، این تمرینات واقعا روی سلامتی بدن، مغز و حتی روان انسان تاثیر مثبت زیادی دارند.
در ادامه که قرار است در مورد مزایای یوگا صحبت کنم، در واقع روی صحبت با روشی از یوگا است که همراه شده با یک‌سری تمرین‌های کششی و تمرین های ذهن آگاهی و تاثیرات و مزایا هم صرفا در مورد سلامتی انسان است، نه در مورد مسائل معنوی.
مدیتیشن و یوگا
قبل از اینکه بخواهم در مورد مزایای ورزش یوگا صحبت کنم، اجازه بدهید اطلاعاتی در مورد مدیتیشن و ارتباطش با یوگا بدهم. ببینید، مدیتیشن یک‌سری تمرین است که در آن اصولا یک‌جا نشسته یا خوابیده و سعی می‌کنیم با تمرکز کردن روی چیزی مثل نفس‌های‌مان، از شر افکار خلاص شده و به آرامش برسیم. در مورد فواید مدیتیشن هم تحقیقات زیادی انجام شده و اثرات بسیار زیاد آن روش کاهش استرس، درمان بی خوابی، بهبود سلامت روان، کاهش سرعت پیر شدن مغز و… را تایید کرده‌اند.
حالا، این یوگایی که تا اینجا در موردش صحبت کردیم، ارتباط زیادی با مدیتیشن دارد. در واقع خیلی از تمرینات یوگا خودشان به‌تنهایی مدیتیشن محسوب می‌شوند، همینطور اصولا در ابتدا و انتهای خیلی از کلاس‌های یوگا، دانشجویان چند دقیقه مدیتیشن می‌کنند.
اگر دوست دارید در مورد این مفهوم اطلاعات بیشتری به دست بیاورید، مقاله مدیتیشن چیست را بخوانید. همینطور در اپلیکیشن آرامیا تعداد زیادی ویدیو در مورد مدیتیشن وجود دارد که می‌توانید به‌رایگان از آنها استفاده کنید.
مزایای یوگا
و اما مزایای یوگا! مطالبی که در ادامه توضیح می‌دهم را از مقاله‌ای در سایت healthline ترجمه کردم. تمامی این موارد، به منبعیت مجلات بزرگ و معتبر علمی مثل سایت ncbi است. در خود مقاله اصلی، به تمامی مقالات تحقیقی و علمی لینک داده شده.
1_ کاهش استرس
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های یوگا که اصلا خیلی از مخاطبان به‌همین‌خاطر به سراغش می‌روند، قدرتش در کاهش و رفع استرس است. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند با کاهش ترشح کورتیزول، باعث کاهش استرس شود.
مثلا یک مطالعه در مورد اثرات ضد استرس یوگا چند سال پیش روی 24 زن مبتلا به استرس که به‌تازگی ورزش یوگا را شروع کرده بودند انجام شد، جالب است که بعد از 3 ماه، سطح کورتیزول در این خانم‌ها کاهش پیدا کرده و خستگی، استرس و افسردگی‌شان کم‌تر شده بود.
علاوه بر این، مطالعه دیگری هم روی 131 نفر انجام شد که با نتایج مشابه نشان داد حتی انجام 10 هفته یوگا، می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب ختم شده و سلامت روان و کیفیت زندگی را بهبود بدهد. تحقیقات البته نشان داده که انجام یوگا همراه با مدیتیشن، تاثیر بیشتری در درمان استرس دارد. (منابع: 1 – 2 – 3)
2_ کاهش التهابات
التهاب همان درد، سوزش، قرمزی و… است که به‌ناگهان در بخشی از بدن با آن روبرو می‌شوید. البته خود التهاب به‌تنهایی چیز بدی نیست، بلکه پاسخ و مکانیسم دفاعی بدن محسوب می‌شود. اما التهاب مزمن مشکل اصلی است چراکه ممکن است به‌مدت زیادی در بدن مانده، باعث مشکلات روزانه شده و حتی بیماری‌های جدید و خطرناکی ایجاد کند.
هنوز در مورد تاثیر یوگا بر التهابات نظر دقیقی ارائه نشده اما تا الان، تحقیقات نشان داده که احتمالا ورزش یوگا روی درمان آن تاثیر مثبت دارد. مثلا یکی از تحقیقات که در سال 2015 و روی 218 شرکت کننده انجام شد، نشان داد افرادی که یوگا می‌کنند، در شرایط مشابه نسبت به دیگر افراد التهاب کم‌تری دارند. علاوه بر این مطالعه دیگری در سال 2014 نشان داد که 12 هفته یوگا، باعث کاهش التهابات افرادی که به سرطان سینه دچار بوده‌اند، می‌شود. (منابع: 1 – 2)
3_ بهبود سلامت قلب
چه بحث پمپاژ خون باشد و چه رساندن مواد مغذی به بدن و دیگر موارد، نقش قلب همیشه اساسی و مهم بوده. خوشبختانه بعضی مطالعه‌ها نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند باعث افزایش سلامتی قلب شده و البته احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش بدهد.
مثلا در یک تحقیق، معلوم شد افراد بالای 40 سالی که 5 سال سابقه انجام یوگا داشتند، نسبت به دیگر افراد فشار خون کم‌تری دارند. فشار خون خودش یکی از مهم‌ترین دلایل مشکلاتی مثل حملات قلبی و سکته مغزی است.
در مطالعه دیگری که روی 113 بیمار مبتلا به مشکلات قبلی انجام شده بود، معلوم شد که تغییر سبک زندگی، تغذیه و انجام یوگا به‌مدت 1 سال، باعث کاهش 23 درصدی کلسترول شده. همینطور بیماری قلبی در 47 درصد از افراد مورد تحقیق متوقف شد. (منبع)
4_ افزایش سطح کیفیت و رضایت از زندگی
چند سال پیش تحقیقی روی 135 نفر سالمند انجام شد. در این تحقیق افراد به چند دسته تقسیم شده و هر دسته از افراد مشغول به انجام کارهایی مثل یوگا، پیاده‌روی و… شدند. در انتهای تحقیق متوجه شدند سالمندانی که اقدام به انجام یوگا در این 6 ماه کرده‌اند، کیفیت زندگی بهتر و خستگی کم‌تری نسبت به دیگر گروه‌ها داشته‌اند.
در یک مطالعه دیگر، زنان مبتلا به سرطان پستان که تحت شیمی درمانی بوده‌اند، به انجام یوگا ترغیب شده‌اند. در نهایت معلوم شده که این ورزش می‌تواند علائمی مثل حالت تهوع حاصل از شیمی درمانی را کاهش داده و البته کیفیت زندگی آنها را بهبود بدهد.
علاوه بر همه اینها تحقیقات دیگر نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند منجر به افزایش کیفیت خواب، درمان بی خوابی، بهبود عملکرد افراد در اجتماع و… در بیماران سرطانی شود. (منابع: 1 – 2 – 3)
5_ بهبود افسردگی
در مورد این مزیت یوگا هم هنوز تحقیقات کاملی انجام نشده که نتایج قطعی داشته باشد، اما مطالعات کوچکی که تا الان شکل گرفته، نشان داده یوگا در بهبود وضعیت افسردگان نقش دارد. بعضی محققان می‌گویند دلیل این اثر، نقش یوگا در کاهش کورتیزول (هورمون استرس) است.
در یکی از مطالعاتی که پیرامون این موضوع انجام شد، مشخص شد افرادی که به‌مدت دو هفته یوگا انجام داده بودند، علائم افسردگی و همینطور کورتیزول کم‌تری داشته‌اند.
6_ کاهش دردهای مزمن
دلایل مختلفی وجود دارد که باعث شود شما به دردهای مزمن دچار شوید. مثلا ورم مفاصل، ضربه خوردن استخوان‌ها و… . یک تحقیق جالب نشان داده که یوگا حتی می‌تواند به کاهش انواع دردهای مزمن هم کمک کند!
در این تحقیق 42 نفری که به درد مچ دست دچار بودند، به مدت 8 هفته یوگا انجام دادند. در انتهای تمرین مشخص شد که ورزش یوگا نه‌تنها باعث کاهش درد آنها شده، بلکه قدرت دست‌شان را هم افزایش داده است. همینطور تحقیقات دیگری در سال 2005 نشان داد که یوگا در کاهش درد و همینطور بهبود وضعیت بدنی افراد مبتلا به آرتروز تاثیرگذار است.
7_ بهبود کیفیت خواب
یکی دیگر از مزایای یوگا، بهبود کیفیت خواب است. به عنوان کسی که خودش تجربه بی‌خوابی را داشته، می‌دانم که یکی از بزرگ‌ترین مشکلات یک انسان در طول زندگی، خواب کم‌کیفیت است.
جالب است بدانید که خواب بی‌کیفیت نتایجی مثل چاقی، فشار خون بالا و حتی افسردگی دارد. اما خب خوشبختانه برخی از مطالعات نشان داده‌اند که گنجاندن یوگا در برنامه روزانه می‌تواند به افزایش کیفیت خواب کمک کند.
مثلا در یک مطالعه در سال 2005 که روی 69 بیمار انجام شده بود، معلوم شد تاثیری که یوگا روی افزایش کیفیت خواب دارد، حتی از تاثیر داروهای گیاهی هم بیشتر است. دلیل تاثیر یوگا بر خواب هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست اما بعضی آن را به تاثیری که یوگا در افزایش ترشح ملاتونین دارد ربط می‌دهند. ملاتونین هورمون تنظیم خواب است.
8_ افزایش عملکرد مغز
می‌توان گفت مطالعات هم در حال تایید این موضوع هستند که ورزش یوگا واقعا یک ورزش برای بدن و مغز است! در واقع یک مرور انجام شده در سال 2020 نشان داد یوگا روی بخش‌هایی از مغز که مسئول انگیزه، عملکرد اجرایی، توجه و انعطاف‌پذیری عصبی است، تاثیر دارد و آنها را فعال می‌کند. (منبع)
یوگا درمانی چیست؟!
در میان مطالعاتم در مورد یوگا، به کلمه‌ای عجیب برخورد کردم؛ یوگا درمانی یا Yoga Therapy! ابتدا تصور کردم اینهم یکی از روش های طبِ جایگزین بوده و چندان معتبر نیست. اما وقتی به سراغ مقالات تخصصی در موردش رفتم، نظرم تغییر کرد و فهمیدم این یک روش موثر برای کاهش مشکلات فیزیکی و روانی است!
دکتر Sabrina Romanoff، روانشناس بالینی در مصاحبه‌اش با سایت verywellmind در مورد یوگا تراپی اینطور میگوید:
یوگا درمانی جلساتی است که به شکل گروهی یا فردی همراه با درمانگر انجام می‌شود. طی این جلسات درمانگر از تکنیک‌هایی مثل تکنیک‌های یوگا، تمرین‌های تنفسی، مدیتیشن، تمرین های ذهن آگاهی، تمرین‌های آرامش‌بخش، تجسم و… کمک می‌گیرد. البته جزئیات دقیق تمرین‌ها ممکن است بر اساس سن، توانایی فیزیکی و نیازهای هر فرد یا گروه متفاوت باشند. هدف اغلب این تمرین‌ها، این است که هماهنگی بین بدن و ذهن افزایش پیدا کند.
به طور خلاصه از جلسات یوگا درمانی برای رسیدن به این مزایا استفاده می‌شود:
- کاهش وابستگی به الکل
- “اختلالات اضطراب و هراس” (پانیک)
- اختلال کمبود توجه
- بیش‌فعالی
- اوتیسم
- اختلال دو قطبی
- افسردگی
- اختلالات اشتها
- بی‌خوابی
- فوبیاها
- اختلال استرس پس از سانحه
- روان‌گسیختگی
- فشار سوء مصرف مواد
البته قرار نیست این جلسات مشکلات بالا را کاملا درمان کنند! بلکه از آن برای کاهش مشکلات یا کمک به درمان اصلی استفاده می‌شود.
نکته مهم: تا حدودی فکر میکنم جلسات ورزش یوگا درمانی مثل دوره MBSR باشد که آنهم از تمرین‌های یوگا و مدیتیشن تشکیل شده. اما در هر حال اگر قصد داشتید به سراغ این جلسات بروید، یادتان باشد که باید حتما جلسات را با یک یوگا درمانگر متخصص بگذرانید، نه صرفا یک مربی یوگا. یک مربی نهایتا می‌تواند به شما آموزش یوگا بدهد، نه اینکه جلسات یوگا درمانی برای‌تان برگزار کند. (منبع)
چگونه تمرینات یوگا را آغاز کنیم؟
بسیاری از عزیزانی که به سراغ ورزش یوگا می‌آیند، با مشکلات جسمانی روبرو هستند. علاوه بر این بسیاری از این افراد هم قبلا سابقه انجام ورزش‌هایی مثل یوگا را ندارند. به همین دلیل بهتر است هر شخصی که در ابتدای مسیر شروع این ورزش است، آن را با تمرینات و حرکات مبتدی آغاز کند. در واقع در این شرایط اهمیت زیادی دارد که به سراغ “کلاس‌های یوگای مبتدی” بروید یا حداقل به سراغ آن‌دسته از مربیانی بروید که به خوبی می‌توانند تشخیص بدهند چه سبک حرکاتی برای شما مناسب است. چراکه در صورت عدم تشخیص درست، ممکن است حرکات ورزش یوگا به بدن شما آسیب بزند.
چه زمانی برای انجام تمرینات مناسب است؟
در میان منابعی که در مورد این موضوع نوشته بودند، هیچ کدام به تحقیقات خاصی اشاره نکرده بود که بگوید الزاما انجام یوگا در فلان ساعت از روز، می‌تواند اثرات خیلی خاصی روی بدن یا ذهن شما داشته باشد. همانطور که در وب سایت verywellfit هم نوشته شده، بهترین زمان برای انجام تمرینات یوگا، آن زمانی از روز است که بتوانید به طور مداوم در آن ساعات تمرین‌تان را دنبال کرده و یوگا را جزوی از برنامه روزانه‌تان کنید.
اما خب به طور کلی بسیاری از سنت‌ها به این موضوع اشاره می‌کنند که انجام ورزش یوگا یا انجام تمرین‌های ذهن آگاهی مثل مدیتیشن، در ابتدای روز انتخاب بهتری است. چراکه به این ترتیب می‌توانید در ابتدای روز یک آرامش اثربخش به ذهن و بدن‌تان داده و در نتیجه روز بهتری را طی کنید. همینطور بعضی مربی‌ها هم می‌گویند انجام یوگا در انتهای روز کاری، یعنی در حوالی ساعت 5 و 6 عصر باعث رفع استرس و تنش‌های کاری شده و به شما در بهبود وضعیت سلامت روان‌تان کمک می‌کند.
چه سنی برای شروع ورزش یوگا خوب است؟
سال‌ها پیش که محققان شروع کردند به تحقیق در مورد اثربخشی مدیتیشن و یوگا، متوجه شدند راهبانی که چندین سال به طور مداوم تمرین‌های ذهن آگاهی انجام داده‌اند، توانایی‌های بسیار بیشتری نسبت به افراد عادی دارند. بنابراین هر چه انجام این تمرین‌ها و ورزش یوگا به طور طولانی‌تری انجام شود، اثربخشی بیشتری خواهند داشت. به همین دلیل حتی امروز بعضی کلاس‌های یوگا برای کودکان و نوجوانان هم برگزار می‌شود. اما خب جملات بالا به این معنا نیست که اگر در سنین جوانی یا حتی سالمندی هستید، دیگر برای یوگا و شروع کردنش دیر است. اتفاقا با توجه به تاثیری که یوگا روی آرامش ذهن و عضلات بدن دارد، بسیاری از افراد آن را در سنین بالاتر شروع کرده و نتیجه بسیار خوبی هم از آن می‌گیرند. پس به دنبال جواب این سوال نباشید که آیا الان برای شروع کردن دیر است یا نه، چون هیچ وقت دیر نیست!
چه زمانی نباید ورزش یوگا را انجام داد؟
شرایطی وجود دارد که فرد نباید در آن زمان‌ها، یوگا انجام بدهد. به طور خلاصه و بر اساس مقاله‌ای که در سایت ayush نوشته شده است، افراد نباید در این زمان‌ها ورزش یوگا را انجام بدهند:
- وقتی فرد دچار خستگی زیاد است.
- وقتی فرد بیمار است.
- وقتی فرد تازه غذا خورده است.
- وقتی فرد دچار یک مشکل جسمی مثل رگ به رگ شدن یا درد عضلانی و… شده است.
- و وقتی فرد یک بیماری جسمی دارد نباید بدون مشورت پزشک یا مربی متخصص، یوگا کند.
علاوه بر این، بر اساس مقاله‌ای که در سایت krishnawellness نوشته شده است، اگر بعد از یوگا دچار این حالات شدید، بهتر است با مربی یا یک پزشک مشورت کنید:
- روبرو شدن با دردهایی مثل درد مچ دست یا پا
- روبرو شدن با دردهای عضلانی و گرفتگی.
کلام آخر
اگر از تاثیراتی که یوگا روی انسان دارد شگفت‌زده شده و به این ورزش علاقه دارید، حتما در یک کلاس یوگا ثبت نام کنید. البته با توجه به اینکه هنوز در خیلی از شهرها این کلاس‌ها برگزار نمی‌شود، می‌توانید در “کلاس‌های آنلاین” آن شرکت کنید.
همینطور پیشنهاد میکنم حالا که به دنیای آرامش قدم گذاشته‌اید، خودتان را از انجام مدیتیشن محروم نکنید. قدم اول می‌تواند دانلود اپلیکیشن آرامیا و استفاده از انواع مدیتیشن با زبان فارسی در این برنامه باشد. خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله فهمیدیم که یوگا چیست و سپس با مزایای آن آشنا شدیم. اگر سوال و نظری دارید، در بخش نظرات منتظرم.
منابع:
حدود یک ماه هست، یوگا میکنم
شاید خنده دار باشه بعضی مواقع خودم تعجب میکنم چرا به مشکلات زندگی مثل قبل توجه نمیکنم
و این از معجزات یوگاست
و من احساس میکنم یوگا جزوی از زندگی من شده
دقیقا همینطوره دوست عزیز. کلاس های یوگا واقعا تاثیراتش بعد از مدتی چشمگیره و تجربه های مشابهی هم دوستان با ما به اشتراک گذاشتند. در عین حال پیشنهاد میکنم حتما مدیتیشن رو هم امتحان کنید.