قبلا یک مقاله در مورد استرس بی دلیل نوشتم. در واقع در روانشناسی اسم واقعی چنین چیزی، استرس پنهان یا مخفی است! اما نشانه‌های آن چیست و چطور می‌توانیم درمانش کنیم؟ با من همراه باشید تا همه چیز را استناد به مقالات معتبر علمی به شما توضیح بدهم.
استرس پنهان چیست؟
ممکن است تصور کنید منظور از استرس پنهان، این است که استرس داشته باشیم و خودمان نفهمیم. اما اینطور نیست! در واقع استرس پنهان به استرسی گفته می‌شود که دلیل و علتش مشخص نباشد! مثلا اگر صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوید احساس عصبی بودن و استرس داشتن می‌کنید، اما در عین حال نمی‌دانید چرا، احتمالا مشکل از استرس پنهان است.
مسئله استرس پنهان این است که چون ما به طور دقیق نمی‌دانیم از کجا سرچشمه می‌گیرد، به سختی می‌توانیم با آن مقابله کنیم! پس قدم اول این است که دلایل به وجود آمدن استرس پنهان را بفهمیم.
1_ تغییرات ناگهانی
ببینید، دو تا از مهم‌ترین هورمون‌هایی که در بدن انسان هنگام استرس ترشح می‌شوند، “کورتیزول و آدرنالین” هستند. نکته اینجاست که بر اساس مقاله منتشر شده در سایت معتبر psychologytoday، حتی تغییرات خوب هم می‌تواند آدرنالین را افزایش بدهد! به زبان دیگر، مغز ما همیشه باید مراقب شرایط غیر منتظره و اتفاقات جدید باشد و یکی از مکانیزم‌هایش برای مقابله با این شرایط، انتشار هورمون آدرنالین است.
با توجه به این، حتی اینکه دنیا ویروس کرونا را پشت سر گذاشت و باعث شد دوباره بتوانیم به شکل حضوری به محل کار، مدرسه دانشگاه رفته و حتی در جمع‌ها حاضر شویم، ما را در معرض هورمون آدرنالین می‌گذارد. این استرس پنهان ممکن است باعث مشکلاتی در خواب شما شده و حتی با عصبی کردن‌مان، ما را به سمت رفتارهایی مثل پرخاشگری ببرد.
2_ “اضطراب اجتماعی”
احتمالا بارها اضطراب قرار گرفتن در جمع را تجربه کرده‌اید! اینکه نگران نظر دیگران نسبت به خودتان، قضاوت آنها و… باشید. این اضطراب ممکن است حتی به یک اختلال تبدیل شده و زندگی فرد را به شدت دچار مشکل کند. البته نگران نباشید، چون گفته شده حدود 75 درصد از جمعیت، دچار این اضطراب هستند. (منبع: psychologytoday) همینطور اضطراب اجتماعی بیشتر از مردان، در زنان دیده می‌شود. در هر حال، یکی دیگر از دلایل استرس پنهان شما می‌تواند همین ترس از جمع باشد. اگر دوست داشتید مقاله اختلال اضطراب اجتماعی را بخوانید.
3_ موفقیت!
البته به طور دقیق‌تر، پریشانی موفقیت یا Success Distress! یعنی چه؟ ببینید، بسیاری از افراد وقتی که به یک موفقیتی دست پیدا می‌کنند، با یک‌سری انتظارات و نقش‌های جدید روبرو می‌شوند. شاید شما یک موقعیت شغلی دلخواه و ایده‌آل را پیدا کرده باشید اما احتمالا از همان روز اول می‌دانید که قرار است وظایف و چالش‌های بیشتری را تجربه کنید. البته فقط همین نیست، از طرفی تغییر ایجاد شده، از طرف دیگر مقایسه کردن خودتان با افراد بالادستی یا حتی پایین‌دستی و هم‌رده و برخورد با حسادت دیگران هم از دیگر مواردی است که می‌تواند شما را با استرس پنهان روبرو کند.
4_ رسانه!
البته در مقاله اصلی به تلویزیون اشاره شده اما من ترجیح می‌دهم از رسانه اسم ببرم! در واقع منبع اصلی استرس پنهان بسیاری از ما، همین محتوایی است که در رسانه با آن برخورد می‌کنیم. جالب است بدانید که گفته شده دیدن یک رویداد ناراحت‌کننده در تلویزیون و دیدن یک رویداد از نزدیک، یک اثر مشابه روی انسان دارد! پس عملا بسیاری از اخبار ناراحت‌کننده که طی روز به دست ما می‌رسد، استرس‌زا هستند.
در همین مورد یک تحقیق هم در دانشگاه استنفورد انجام و نشان داده که مشاهده یک گزارش زنده در مورد تروریسم، باعث شده 90 درصد شرکت کنندگان علائم استرس، 70 درصد افسردگی، 40 درصد تمرکز و 33 درصد بی خوابی داشته باشند! (منبع: Stanford SCOPE) حالا مشکل اصلی زمانی است که شما به طور مداوم در مقابل اخبار منفی باشید. این موضوع باعث می‌شود که هورمون استرس به طور 24 ساعته در بدن‌تان در حال گردش باشد.
5_ تیپ شخصیت A!
برای نوشتن ادامه مقاله، به سراغ یک مقاله دیگر در وب سایت stress.org رفتم. در ادامه، آن را به زبان ساده برای‌تان ترجمه می‌کنم:
در حوالی دهه 1960، دو متخصص قلب اصطلاح نوع یا شخصیت A را برای توصیف افرادی به کار بردند که بسیار انسان‌های رقابتی، ستیزه‌جو، بی‌حوصله و… هستند. در واقع مطالعات نشان داده که این افراد تمایل بیشتری به تجربه استرس مزمن دارند! همینطور این شخصیت‌ها به دلیل تجربه استرس زیاد، با معایبی حتی بدتر از سطح بالای کلسترول و سیگار روبرو بوده و باید نگران خطرات حمله قلبی باشند. دلیل اصلی استرس پنهان این افراد این است که دنیا را جایی کاملا خصمانه و پر از عوامل استرس‌زا می‌بینند که دائم امنیت‌شان را تهدید می‌کند.
6_ وضعیت اجتماعی-اقتصادی درک‌شده پایین!
خیلی جالب است! اینکه بعضی انسان‌ها می‌توانند در عین ثروت، احساس فقر کنند و به خاطرش دچار استرس مخفی شوند! بر اساس تحقیقات، مشخص شده در واقع این احساسی که شما نسبت به وضعیت‌تان دارید، شرایط را مشخص می‌کند.
مثلا ممکن است یک کارمند رده پایین صرفا به دلیل اینکه در یک تیم فوتبال کاپیتان است، احساس کند که موقعیت اجتماعی بالایی دارد در حالی که مدیر شرکت همین کارمند، به این دلیل که احساس می‌کند از 10 مدیر دیگر شرکت پایین‌تر است، احساس موقعیت اجتماعی پایین داشته باشد! یا حتی یک میلیونر به این دلیل که در جمع افراد میلیاردر است، به این احساس دست پیدا کند و همین باعث استرس پنهانش شود.
در همین حین، مشخص شده آنهایی که حمایت اجتماعی و روابط خوبی دارند اما وضع اقتصادی‌شان خیلی تعریفی نیست، استرس کمتری را نسبت به افرادی که حمایت اجتماعی کم و شرایط اقتصادی خوبی دارند، تجربه می‌کنند. منبع
7_ کمبود خواب
همانطور که در مقالاتی مثل خواب خوب و درمان بی خوابی هم گفتم، متاسفانه کیفیت پایین خواب باعث افزایش هورمون‌های استرس می‌شود. نکته اینجاست که در طرف مقابل، استرس بیشتر هم برابر با کم‌خوابی یا کیفیت پایین‌تر خواب است. این یعنی عملا بی خوابی ما را در یک چرخه گیر می‌اندازد که به طور مداوم استرس‌مان را بالاتر و شرایط خواب‌مان را بدتر می‌کند.
8_ ترومای کودکی
بسیاری از اضطراب‌ها و استرس‌هایی که ما در بزرگسالی با آن روبرو می‌شویم، به آسیب‌هایی برمی‌گردد که در دوران کودکی‌مان تجربه کرده‌ایم. این آسیب‌ها ممکن است اینها باشند:
- محیط نامناسب و ناپایدار خانه،
- کودک‌آزاری،
- تجربه آزار جنسی،
- تجربه آزار جسمی،
- از دست دادن یا غیبت عزیزان،
- و… .
حتی در نهایت ممکن است افرادی که دچار این مشکلات در کودکی بوده‌اند، با “اختلالات اضطرابی یا حملات پانیک” و… روبرو شوند.
درمان استرس پنهان
خب، بیایید به سراغ بخش دوم مقاله رفته و ببینیم که چطور باید با این استرس و اضطراب و عوارض آن روبرو شویم؟ با من و این بخش بسیار مهم همراه باشید.
1_ منبع استرس را بشناسید
اینکه بفهمید دقیقا به چه دلیلی با مشکلات استرس روبرو شده و کدام یکی از موارد بالا، یا دیگر موارد، باعث این مشکل شده، کمک زیادی به شما می‌کند. مخصوصا که بعد از شناخت مشکل بتوانید برای حل آن فعالیت موثری انجام بدهید.
2_ مدیتیشن کنید!
در مقاله تاثیر مدیتیشن بر استرس، با استناد به مقالات و تحقیقات علمی معتبر گفتم که مدیتیشن چقدر می‌تواند اضطراب و استرس شما را کاهش بدهد. در واقع:
- مدیتیشن نشخوار فکری را کاهش می‌دهد،
- واکنش‌های استرس مثل ضربان قلب و تعریق بدن را کم می‌کند،
- ترشح هورمون کورتیزول را هم کم می‌کند!
با توجه به این حتما روزانه 10 دقیقه مدیتیشن کردن، کمک زیادی به شما خواهد کرد. اگر نمی‌دانید مدیتیشن چیست از صوت پایین کمک بگیرید:
این صوت اول از دوره مدیتیشن آرامش در اپلیکیشن آرامیا بود.
4_ به جلسات مشاوره بروید
مخصوصا اگر متوجه شدید که استرس پنهان‌تان به دلیل ترومای کودکی است، به جلسات مشاوره روانشناسی بروید. البته به طور کلی مراجعه به جلسات مشاوره برای کاهش اضطراب و استرس انتخاب بسیار خوبی است.
از این تکنیک‌ها کمک بگیرید
هر کدام از تکنیک‌های پایین که به طور خلاصه از آنها صحبت می‌کنم، به اندازه یک دنیا حرف برای گفتن دارند و در مقاله کاهش استرس با استناد به مقالات علمی معتبر به آنها اشاره کردم. پس لطفا نسبت به هیچ کدام بی‌توجه نباشید.
- مدیتیشن کنید! مدیتیشن مداوم به شدت به افزایش ذهن آگاهی و کاهش استرس کمک می‌کند.
- وقتی که افکار مزاحم در ذهن‌تان شروع به کار می‌کنند، آنها را روی یک کاغذ بنویسید.
- ورزش کنید. ورزش منظم به کاهش استرس و کورتیزول کمک زیادی می‌کند.
- به خواب‌تان توجه کنید! خواب کافی تاثیر زیادی روی کاهش استرس دارد.
- اگر زیاد کافئین مصرف می‌کنید، مصرفش را کاهش بدهید.
- سعی کنید ارتباطات‌تان را با افرادی که دوست‌شان دارید، زیادتر کنید.
- بخندید! برنامه‌ای برای خندیدن داشته باشید. مثلا مشاهده روزانه فیلم‌های کمدی.
(منبع: مقاله رفع استرس فوری)
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله موضوع استرس پنهان و استرس مخفی را بررسی کردیم. فهمیدیم که استرس پنهان چیست و چطور باید این نوع استرس را درمان کنیم؟ در آخر اگر سوال و نظری دارید در بخش نظرات منتظر شما عزیزان هستم.
منابع:
سلام
آقا انصافا وقتی داشتم این مقاله رو می خوندم انگاری که شرایط الانم رو یکی نوشته گذاشته جلو چشام و من دارم می خونم.
خلاصه که این مقاله تاثیر زیادی رو من گذاشت
من حتما بدنبال راه های درمانی که اینجا گفته شد میرم
اگرم شد نتیجش رو بهتون میگم.
دمتون گرم:))
سلام 🙂 امیدواریم با خبرای خوب برگردی
موفق باشی